29 marca 2024

Typy stosunków przemysłowych: etatyzm, korporatyzm, neoliberalizm.

Świat nieustannie się zmienia. Ma to swoje odbicie w porządku społecznym. Wraz ze zmianami gospodarczymi pewnej modyfikacji podlegają także stosunki przemysłowe. Wyróżnia się kilka podstawowych typów w zależności od tego, jaki jest stopień zaangażowania państwa, jaką rolę odgrywają negocjacje zbiorowe i jaki zasięg mają związki zawodowe. Podstawowe typy stosunków przemysłowych to:

-etatystyczny, gdzie mamy do czynienia z dużą rolą państwa, związkami zawodowymi organizowanymi na poziomie krajowym o dużym potencjale mobilizacyjnym, gdzie podstawowym narzędziem regulacji stosunków jest uregulowane prawodawstwo pracy,

-korporatystyczny, gdzie kluczową rolę odgrywają branżowe korporacje i rządy federalnej, gdzie decyzje podejmuje się na poziomie regionu lub branży (państwo jest ważne, ale nie dominujące)

-neoliberalny, w którym państwo nie angażuje się w stosunki przemysłowe a warunki pracy kształtowane są przede wszystkim przez indywidualne kontrakty na poziomie przedsiębiorstwa, a prawo pracy ma ograniczony zasięg, większość spraw pozostawiając kwestii zawierania wolnych umów.

Aktualnie mamy do czynienia z ostatnim modelem. Rozwiązanie to dominuje w zachodnich gospodarkach mniej więcej od lat 80 XX wieku za sprawą przemian, jakie zainicjowały rządy Thatcher i Ronalda Reagana. Neoliberalne podejście skutkuje znaczną deregulacją rynku pracy i uelastycznieniem zatrudnienia. Poziom uzwiązkowienia jest wyjątkowo niski, bo zróżnicowanie branż, w jakich ludzie znajdują aktualnie zatrudnienie utrudnia skuteczną mobilizację większych grup zawodowych. Warunki pracy są zapewniane przede wszystkim przez rynek, któremu państwo pozostawiło duży margines swobody w kwestiach takich jak stabilność zatrudnienia.