11 grudnia 2024

Wpływ powstania Nowej Huty na miasto Kraków

Budowa Nowej Huty miała znaczenie dla Krakowa na wielu płaszczyznach. Przede wszystkim ukierunkowała rozwój gospodarczy miasta a także regionu krakowskiego, zdecydowanie nie zasługującego na miano przemysłowego. Ponadto zaburzyła rozwój przestrzenny miasta, rozrastającego się dotychczas w sposób koncentryczny. Z powstaniem kombinatu metalurgicznego wiąże się także zanieczyszczenie środowiska. Skutkiem czego degradacji uległa staromiejska zabudowa. Jakie następstwa powstania Nowej Huty w zamyśle komunistycznych założycieli miały się pojawić? Otóż planowano zmianę struktury społecznej w królewskim mieście. „Kraków niepokorny” niepodatny na propagandę władzy miał zostać uciszony właśnie poprzez mniejszy udział inteligencji w ogóle mieszkańców. Innym obszarem w jakim powstanie Nowej Huty wpłynęło na gród podwawelski jest struktura demograficzna.
Wybudowanie kombinatu wpłynęło znacząco na gospodarkę miasta Krakowa. Równolegle do budowy huty stali rozpoczęły się inne prace inwestycyjne. Potrzebna była infrastruktura towarzysząca. Niektóre plany rozwojowe Krakowa zostały przyspieszone z uwagi na powstający zakład. Rozpoczęto budowę Cegielni w Zesławicach, która miała dostarczać niezbędnego budulca dla Nowej Huty. Ponadto podjęto prace nad regulacją Wisły. Powstał stopień wodny w rejonie kombinatu. Zakład miał mieć w ten sposób zapewnione źródło wody koniecznej w procesie produkcji. Wybudowano także port z kanałem mając na uwagę transport żeglugą śródlądową. Trwały prace nad rozbudową infrastruktury technicznej: drogi dojazdowe, mosty, wiadukty, linie energetyczne.
Rozwój przemysłu w Krakowie, który przypada generalnie od 1950 r. do 1975 r. wiązał się w znacznej mierze z założeniem zakładu metalurgicznego w Nowej Hucie. Stał się on znaczącym pracodawcą. W latach 1970-75 w Krakowie w sektorze przemysłowym zatrudniona była pokaźna liczba 140 tysięcy osób. W latach późniejszych struktura zatrudnienia zmieniła się wyraźnie. W przemyśle wystąpiły redukcje zatrudnienia na korzyść sektora usług. W 1970 r. liczba zatrudnionych w przemyśle wynosiła 37 %, w 1993 r. spadła do 26 % a w roku 2008 osiągnęła poziom 20 %
1 grudnia 1949 r. zrealizowano przedsięwzięcie budowy drogi łączącej Stare Miasto z powstającą dzielnicą. Projekt został poprzedzony rozbiórką dawnych fortyfikacji znajdujących się na obszarze obecnego ronda Mogilskiego

Powstanie Nowej Huty wiązało się ze zmianą układu przestrzennego całego miasta. Układ koncentryczny przeobraził się na równoleżnikowy skierowany na wschód. Ukazują to dane statystyczne : rozciągłość południkowa wynosi 18 km, natomiast równoleżnikowa 31 km.
Założenie Nowej Huty miało ogromne znaczenie dla rozwoju demograficznego Krakowa. W 1950 r. miasto liczyło 250 tys. mieszkańców, a więc mniej więcej tyle ile zamieszkuje obecnie Nową Hutę.

Na tropie łódzkich fabrykantów: Ludwik Grohman

W wyniku rozpoczęcia prac nad budową Nowej Huty nasilił się kryzys związany z zasobem mieszkaniowym w Krakowie. Z kolei znaczne nakłady inwestycyjne, które przydzielone były dla nowo powstającej dzielnicy spowodowały, iż rozwój całego miasta znacząco zwolnił. Intensywnej industrializacji nie towarzyszyła rozbudowa infrastruktury komunalnej na którą nie przeznaczano środków. Zaniedbano rozszerzanie sektora usług a także nie lokowano wkładów pieniężnych w budownictwo mieszkaniowe. W ten sposób poziom życia w Krakowie uległ pogorszeniu.
Negatywnym zjawiskiem był zastój w rozwoju innych sektorów gospodarki w Krakowie. Jak podają źródła po 1960 roku de facto nie pojawiały się nowe przedsiębiorstwa przemysłowe. Nadto skoncentrowanie hutnictwa w obecnej lokalizacji pod koniec lat pięćdziesiątych spowodowało braki w zasobach siły roboczej wywołane wznoszeniem i rozbudową kombinatu.
Z perspektywy czasu można stwierdzić, że powstanie Nowej Huty miało dla Krakowa znaczenie pozytywne jak i negatywne. Aktywizacja gospodarcza regionu krakowskiego dokonała się dzięki wzniesieniu huty stali. Jednocześnie rozwój nowej dzielnicy odbywał się niejako kosztem Krakowa z uwagi na lokowanie nakładów inwestycyjnych głównie w Nowej Hucie.